Czytaj więcej
Loty samic murarki ogrodowej trwają zazwyczaj od pierwszych dni
kwietnia do końca czerwca. Jednakże dzięki zimowaniu postaci dorosłych w
kokonach można w odpowiednich warunkach temperaturowych sterować szybkością ich
rozwoju, przyspieszając lub opóźniając ich wyloty, w zależności od terminu
zakwitania roślin wymagających zapylenia.
Trzmiele są wyjątkowo
odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne. Pracują w czasie niepogody,
wiatru, niskiej temperatury i opadów, nawet trwających dłużej. Wykonują loty
wtedy gdy inne owady zapylające nie latają. Najbardziej wrażliwe na warunki
atmosferyczne są dzikie pszczołowate, w tym murarka ogrodowa. Owady te w czasie
niesprzyjających warunków pogodowych silnie redukują loty lub wcale ich nie
wykonują.
Pszczoły samotne i
trzmiele podczas poszukiwania i zbioru pokarmu nie wymieniają informacji między
sobą. Penetrują teren otaczający gniazdo z jednakowym nasileniem we wszystkich
kierunkach. Dlatego są skuteczniejsze w zapylaniu od pszczoły miodnej. Dużym
zagrożeniem dla efektywnego zapylania roślin przez murarkę ogrodową są rosnące
w pobliżu plantacji rośliny wiatropylne, takie jak orzech włoski, topola czy dąb.
Rośliny te mają bardzo wysoką wydajność pyłkową, co powoduje że samice murarki
się nimi interesują. Aby zmniejszyć odciągający wpływ roślin wiatropylnych
gniazda murarki ustawia się w odległości co najmniej 350 m od wiatropylnych roślin.
Trzmiele w poszukiwaniu
pokarmu nie wylatują daleko od gniazda. Zasięg ich lotu wynosi około 1 km, a
prawie 40% robotnic nie wylatuje na odległość większą niż 100–200 m od gniazda.
Także murarka ogrodowa poszukuje pokarmu w niewielkiej odległości od gniazda. W
korzystnych warunkach pogodowych i przy dużej obfitości pokarmu wylatuje na
odległość 100–200 m od gniazda. Efektywność zapylania wszystkich przedstawionych
zapylaczy jest więc tym większa im mniejsza jest odległość pożytku od gniazda
czy ula. Dlatego ważne jest aby ule czy gniazda umieszczać blisko kwitnących roślin,
w środku uprawy, najlepiej grupami.
Trzmiele w ciągu dnia
pracują dłużej niż zbieraczki pszczoły miodnej i samice murarki ogrodowej. Zaczynają
obloty wcześniej kończą je nawet po zachodzie słońca. Powoduje to wydłużenie
ich czasu pracy nawet o 2-3 godzin w ciągu dnia w porównaniu do pszczoły
miodnej. Najkrócej na kwiatach pracują samice murarki ogrodowej, ale skuteczność
zapylania jest równie wysoka jak pszczoły miodnej. Ciężar owoców przy zapyleniu
murarką i pszczołą miodną jest porównywalny. Zarówno trzmiele jak i samice
murarki w tym samym czasie odwiedzają więcej kwiatów niż pszczoły, krócej na
nich pracując. Przez co ilość owadów potrzebnych dla dobrego zapylenia
powierzchni uprawy ulega znacznemu zmniejszeniu [1b].
Źródłem pokarmu dla murarki jest ok. 150 gatunków roślin w
tym również uprawne. Odwiedza ona m.in. wszystkie gatunki drzew owocowych,
porzeczki, maliny, truskawki, jeżyny, rzepak, wykę czy mniszek. Jest ona
powszechna w ogrodach przydomowych i sadach.
Murarka zakłada gniazda
w spróchniałych drzewach, drewnianych ścianach, belkach, słupach lub konarach,
pustych łodygach roślin, takich jak: trzcina, ostrożeń, barszcz, czasami w
pustych gniazdach os i pszczół, rzadziej w szczelinach skał i murów. W gnieździe,
którego korpus stanowi rurkowata osłonka znajduje się od kilku do kilkunastu
komór lęgowych, zlokalizowanych jedna za drugą i oddzielonych przegrodami z „zaprawy
murarskiej”. Pojedynczą komórkę samica wyposaża w porcję pokarmu, a następnie
składa jajo i ją zasklepia. W głębszych częściach gniazda samica składa zapłodnione
jaja, z których wylęgają się samice. Z jaj niezapłodnionych, składanych jako
ostatnie bliżej otworu wyjściowego, wylęgają się samce. Otwór wejściowy do
gniazda samica „zamurowywuje”. Pojedynczą porcję pokarmu stanowi około 200 mg
pyłku zmieszanego z nektarem. Zatem aby zaprowiantować 1 komorę lęgową
(przygotować taką porcję), samica wykonuje około 40 lotów, odwiedzając 1200
kwiatów. Jedna samica, nawet w trudnych warunkach pogodowych, zakłada przeciętnie
5 komór lęgowych, na zaprowiantowanie których wykonuje 200 lotów, zapylając w
ten sposób 6000 kwiatów. W dobrych warunkach pogodowych 1 samica zakłada zwykle
15 komór lęgowych.
Stworzenie murarce
dogodnych warunków życia bądź nawet jej hodowla nie są skomplikowane. Do
przygotowania gniazd dla tej błonkówki wykorzystać można naturalne „konstrukcje”
– źdźbła trzciny pospolitej, puste w środku łodygi roślin. "Rurki gniazdowe”
powinny mieć długość 18-20 cm i średnicę otworów 8 mm. Ponieważ murarki tolerują
ścisłe ułożenie rurek gniazdowych, można tworzyć z nich pakiety. Rurki
gniazdowe najlepiej umieszczać w drewnianych, zadaszonych skrzynkach celem zabezpieczenia
ich przed deszczem i zawilgoceniem. Rurki gniazdowe przywiązuje się do drzew w
taki sposób, aby nie były one narażone na podmuchy wiatru, lub umieszcza się je
na przygotowanych do tego celu stojakach. Wysokość, na jakiej znajdują się
rurki gniazdowe, nie ma większego znaczenia dla lotów pszczół. Natomiast ważne
jest, aby ich otwory wylotowe skierowane były w stronę południową, względnie południowo-wschodnią
lub południowo-zachodnią.
Rurki gniazdowe można
zasiedlić na kilka sposobów. W miejscach naturalnych skupisk murarki (najczęściej
na południowych ścianach budynków, drewnianych stodół), gdy zakwitną pierwsze
rośliny, wystawia się przygotowany wcześniej materiał gniazdowy. Drugi sposób
polega na zakupieniu kokonów tej pszczoły lub otrzymaniu od administratora
strony. Kokony zabezpieczone przed wilgocią oraz ptakami wystawia się w bezpośrednim
sąsiedztwie rurek gniazdowych również po zakwitnięciu pierwszych roślin. Trzecia
metoda przynieść swój ulik na moją działkę, moje murarki zasiedlą go (kontakt
e-mail: rodjasminchojnow@gmail.com). Liczba rurek gniazdowych, które należy
przygotować, zależy od liczby posiadanych kokonów. Zakładając, że struktura płci
wynosi 1:1, a na każdą samicę powinny przypadać co najmniej 2 rurki gniazdowe,
należy przygotować przynajmniej tyle rurek, ile mamy kokonów. Po wygryzieniu się
pszczół z kokonów (czyli 2–3 tygodni po ich wyłożeniu w naturalnych warunkach),
resztki kokonów trzeba usunąć, ponieważ mogą stać się one źródłem pasożytów.
Rurki gniazdowe należy w okresie lotów pszczół zabezpieczyć przed dostępem ptaków
owadożernych, takich jak sikory i dzięcioły. W tym celu stosuje się siatkę o
oczkach szerokości 3-4 cm. Cały czas – zarówno w okresie aktywnych lotów
murarek, jak i po ich ustaniu – należy dbać o to, aby gniazda nie uległy
zawilgoceniu. Po ustaniu lotów murarek rurki gniazdowe można zabezpieczyć siatką
o drobnych oczkach, która także chroni przed ptakami drapieżnymi i drobnymi
gryzoniami, ale też ogranicza dostęp do gniazd innym owadom oraz pasożytom, często
uniemożliwiając wylot pasożytom już zagnieżdżonym. Jesienią można przenieść
rurki gniazdowe do suchego i czystego pomieszczenia, w którym panuje
temperatura zbliżona do tej panującej w środowisku naturalnym np. altanki, lub
zabezpieczone przed wilgocią pozostawić w miejscu ich stacjonowania [1c].
Stwierdzono, że samice murarki
ogrodowej budują od 1 do 5 gniazd w trakcie sezonu. Jak wykazano jedna samica
we wszystkich zajmowanych rurkach gniazdowych buduje łącznie od 5 do 34 komór lęgowych.
Wykazano także, że w kolejnych budowanych gniazdach ogólna liczba komór maleje,
w tym również komór z samicami; skutkuje to wzrostem udziału samców. Jednak
bezwzględna liczba samców w kolejnych budowanych gniazdach pozostaje na
podobnym poziomie. Owady dorosłe nie rozwijały się w ponad 30% wszystkich
analizowanych komór. z różnych przyczyn.[2]
W celu wskazanie
materiału gniazdowego, w którym murarki chętnie gniazdują, który nie wpływa
ujemnie na zdrowotność oprzędów oraz łatwo się czyści i nadaje się do
kilkuletniego stosowania. W badaniach wykorzystano następujące materiały
gniazdowe: żłobione płytki z MDF oraz z drewna lipowego, plastikowe i
styropianowe pakiety gniazdowe, gniazda z pulpy celulozowej oraz rurki
trzcinowe (jako kontrola).
Murarki najchętniej
gniazdowały w trzcinie oraz plastiku (odpowiednio 90,0% i 76,8% zabudowanych
otworów gniazdowych). Gniazda z MDF, papieru i drewna zajęte były w ok. 50-60%.
W gniazdach ze styropianu murarki zajęły jedynie 1% otworów.
Najwyższe przyrosty
populacji (PP) stwierdzono w trzcinie i plastiku odpowiednio 4,2 i 2,5. Straty
hodowlane zanotowano w styropianie (PP=0) i drewnie (PP=0,6). Najmniej zamarłych
larw i poczwarek stwierdzono w gniazdach z MDF (średnio zamierała 1 larwa na 2
otwory gniazdowe). Najwięcej larw zamierało w gniazdach papierowych i
plastikowych (dwie larwy, w każdym otworze gniazdowym). Najwięcej szkód spowodowanych
przez pasożytniczą faunę stwierdzono w gniazdach z drewna, MDF i papieru
(odpowiednio 31,5%, 25,5% oraz 21,3% komór lęgowych). Najbardziej higieniczne okazały
się trzcina i plastik, w których starty spowodowane przez szkodniki nie przekraczały
5% komór lęgowych. Materiałem gniazdowym, który wydaje się być najlepszym
zamiennikiem trzciny, jest plastik.[3]
Kto chce poszerzyć
wiedzę polecam:
2. Filmy - Jak hodować owady zapylające? (7 części)
4. Forum - MURARKI. Hodowla dzikich pszczół i trzmieli w ogrodach.
W razie problemów z hodowlą murarki służę wiedzą (email: rodjasminchojnow@gmail.com), a także kokonami w miarę możliwośći.
Literatura
[1] „Budujemy populację
owadów zapylających” Akcja edukacyjna SUMI AGRO POLAND 2013.
[1a] Dr Dariusz Teper
"Prawie wszystko o owadach zapylających".
[1b] Dr inż. Joanna
Klepacz-Baniak "Praca i efektywność owadów zapylających" Plantpress.
[1c] Dr inż. Joanna
Klepacz-Baniak "Pszczoła – murarka ogrodowa" Plantpress.
[2] Giejdasz K.,
Fliszkiewicz M., Bednárová A., Krishnan N. (2016) Reproductive potential and
nesting effects of Osmia rufa (syn. bicornis) female (Hymenoptera:
Megachilidae). Journal of Apicultural Science, 60 (1), 75-86.
[3] Barbara Zajdel, Mikołaj
Borański, Kornelia Kucharska, Dariusz Teper, Jakub Gąbka Hodowla murarki
ogrodowej (osmia bicornis) w różnych materiałach gniazdowych
Administrator
